Madeleine Albright, mhamiaji kutoka Czech ambaye alikuwa waziri wa mambo ya nje wa kwanza mwanamke katika historia ya Marekani, amefariki dunia akiwa na umri wa miaka 84.
Mtaalamu wa muda mrefu wa sera za kigeni, Albright alikua mwanadiplomasia mkuu wa Marekani mnamo mwaka 1997 wakati wa serikali ya Clinton.
Akiwa anasifiwa mara nyingi kama "mtetezi wa demokrasia", Albright alikuwa kiungo muhimu katika juhudi za kukomesha mauaji huko Kosovo.
Kifo chake kutokana na saratani kilithibitishwa na familia yake katika taarifa.Alikuwa amezungukwa na familia na marafiki," taarifa hiyo ilisema. "Tulipoteza mama mwenye upendo, bibi, dada, shangazi na rafiki."
Miongoni mwa waliotuma salamu za rambirambi baada ya kutangazwa kwa kifo chake ni Rais wa zamani Bill Clinton na Hillary Clinton, ambaye alifuata nyayo zake akiwa Waziri wa Mambo ya Nje.
"Ni Viongozi wachache wamekuwa mahiri wakati wa kuhudumu kwao," Clintons alisema. "Kwa sababu alijua moja kwa moja kwamba maamuzi ya sera Marekani yalikuwa na uwezo wa kuleta mabadiliko katika maisha ya watu ,duniani kote, aliona kazi zake kama jukumu na fursa."
Katibu Mkuu wa sasa wa Nato, Jens Stoltenberg, alisema baada ya tangazo kuwa Albright "ni jeshi la uhuru" na "bingwa wa NATO".
Rais wa zamani wa Marekani George W Bush alisema kuwa Albright "alielewa kwanza umuhimu wa jamii huru kwa ajili ya amani katika dunia yetu".
Waziri wa Mambo ya Nje wa Uingereza Liz Truss aliandika katika kurasa yake ya tweeter kwamba ulimwengu "unahitaji kuwa na" maadili ya Albright "hata zaidi ya hapo awali".
Mzaliwa wa Marie Jana Korbelova huko Prague mnamo 1937 - wakati huo ilikuwa Czechoslovakia - Albright alikuwa binti wa mwanadiplomasia wa Czechoslovakia ambaye alilazimishwa kwenda uhamishoni baada ya ajira ya nchini kwake ya Nazi-Ujerumani mnamo 1939.
Alihamia Marekani mwaka 1948, mwaka huohuo familia yake iliomba hifadhi ya kisiasa, ikisema kwamba hawakuweza kurudi nyumbani kama wapinzani wa utawala wa kikomunisti wa nchi yao. Alikua raia wa Marekani mnamo mwaka 1957.
Albright aliendelea kufanya kazi katika Ikulu ya White House wakati wa utawala wa Jimmy Carter na baadaye kama mshauri wa sera za kigeni kwa wagombea kadhaa wa Makamu wa rais na Rais.
Mara tu baada ya Bill Clinton kutangazwa kuwa Rais mwaka 1993, Albright aliteuliwa kuwa balozi katika Umoja wa Mataifa - wadhifa wake wa kwanza wa kidiplomasia.
Historia ya Madeleine Albright, nchini Marekani.
Alikuwa mkimbizi ambaye alikimbilia Marekani na familia yake akiwa mtoto, aliweka historia kwa kuwa mwanamke wa kwanza kuhudumu kama waziri wa mambo ya nje - mwanamke wa cheo cha juu zaidi katika serikali ya Marekani kwa wakati huo.
Kama mwanadiplomasia, Albright alisaidia kurejesha amani baada ya dunia ya Usovieti wakati wa utawala wa Clinton, akitumia kile alichokiita "pragmatic idealism" ili kuvuka maji ya kijiografia ambayo hayajajulikana.
Hiyo ilijumuisha, wakati fulani, sera ya kigeni ya fujo ambayo ilitumia nguvu za kijeshi za Marekani - katika maeneo kama vile Iraqi na Balkan - wakati diplomasia iliposhindwa kufanya kazi.
Kampeni za mabomu ya Nato katika majimbo ya zamani ya Yugoslavia yalisaidia kufafanua jukumu la baada ya Soviet kwa muungano wa Magharibi wakati mustakabali wa Nato ulikuwa mashakani sana.
Albright pia alikuwa bingwa wa kuikuza Nato, akisimamia kuongezwa kwa Poland, Hungary na Jamhuri ya Czech mnamo 1999 - hatua ambayo athari zake zinaonekana sana leo.
Mnamo mwaka 1997, alikua waziri wa mambo ya nje, akiwashinda upinzani kutoka kwa kile ambacho wengine walikiita baadaye kuwa kikundi kisichokuwa na chochote isipokuwa Albright" wa White House.
Alipata umaarufu zaidi wakati huu kwa juhudi zake za kushinikiza utawala wa Clinton kuingilia kati kukomeshamauaji huko Kosovo yaliyofanywa na serikali ya Serbia ya Slobodan Milosevic.
Wakosoaji wengine waliita kampeni iliyofuata ya NATO "Vita vya Albright".
"Nachukua jukumu kamili... kwa kuamini ilikuwa muhimu kwetu kutosimama na kutazama kile Milosevic alikuwa akipanga kufanya," alisema wakati huo. "Hatuwezi kutazama uhalifu dhidi ya ubinadamu."
Hatimaye Kosovo ilitangaza uhuru wake kutoka kwa Serbia mwaka wa 2008, miaka tisa baada ya kuingilia kati kwa washirika.
Rais wake, Vjosa Osmani, alisema Jumatano kwamba nchi hiyo imepoteza "rafiki wa thamani", na kuongeza kuwa "mchango wa Albright katika uhuru na demokrasia yetu hautasahaulika kamwe".
Mnamo mwaka 2012, Rais wa wakati huo Barack Obama alimtunukia Nishani ya Urais ya Uhuru - tuzo ya juu zaidi inayopatikana kwa raia - kwa kazi yake katika Balkan. Akituma salamu zake siku ya Jumatano, Bw Obama alisifu "kazi yake nzuri".
Mwezi mmoja tu uliopita, katika usiku wa kuamkia uvamizi wa Ukraine, Albright alirejea tena hadharani huku tahariri ya New York Times ikimlenga Rais wa Urusi Vladimir Putin, ambaye alikutana naye kwa mara ya kwanza mara tu alipoingia madarakani mwaka 2000.
"Ukraine ina haki ya uhuru wake, bila kujali majirani zake ni nani. Katika enzi ya kisasa, nchi kubwa zinakubali hilo, na lazima Bw Putin," aliandika. "Huu ni ujumbe unaosisitiza diplomasia ya hivi karibuni ya Magharibi.
"Inafafanua utofauti kati ya ulimwengu unaotawaliwa na utawala wa sheria na ambao haujibiki kwa kanuni zozote."
No comments:
Post a Comment