Mashambulio ya kijeshi ili kupata ushawishi wa Kremlin sio mbinu ya pekee katika miaka 22 ya Vladimir Putin katika usukani wa Urusi.
Uvamizi wa Urusi dhidi ya Ukraine sio mara ya kwanza kwa Putin kutetea masilahi yake katika jamhuri za zamani za Soviet kwa kupeleka misuli ya kijeshi.
Kwanza ilikuwa Chechnya mwaka wa 1999, kisha Georgia mwaka wa 2008, na kisha Crimea mwaka wa 2014. Lakini vita hivyo viliishaje na vinafananaje na sasa?
Vita vya kikatili - Chechnya, 1999
Je vilikuwaje?
Septemba 1999. Vladimir Putin, wakati huo akiwa na umri wa miaka 47, alikuwa ametoka tu kuteuliwa kuwa waziri mkuu na katika miezi michache alichukua urais wa nchi hiyo baada ya kujiuzulu kwa Boris Yeltsin mwishoni mwa mwaka huo.
Kupanda kwake kunalingana na kuanza kwa vita vya pili huko Chechnya, iliyokumbukwa kwa ukatili wake na ujumuishaji wa Putin kama "mtu hodari" anayeweza kudhibiti vitisho vya ndani kutoka kwa Urusi.
Vita vya pili huko Chechnya vilipangwa na Putin ambaye, mnamo 1999, alikuwa tu ametoka kama waziri mkuu na mara baada ya kuwa rais.
Chechnya, jamhuri ambayo wakati mmoja ilikuwa sehemu ya Muungano wa Jamhuri za Kisoshalisti za Sovieti, ilipata uhuru mwaka wa 1991 licha ya upinzani kutoka kwa serikali ya Urusi.
Lakini mnamo mwaka 1994 wanajeshi wa Urusi walikwenda katika eneo hilo kukandamiza harakati hizi za uhuru.
Miaka mitatu baadaye, wanakabiliwa na upinzani mkali kutoka kwa waasi wa Chechen, hatimaye wakaondoka.
Hata hivyo, mwaka wa 1999, mapigano mapya kati ya raia wa Chechen na askari wa Kirusi yakaanza.
Na mfululizo wa milipuko katika maeneo ya makazi huko Moscow ambayo Kremlin ililaumu waasi wa Kiislamu wa Chechen, kwamba walichochea mashambulizi ya pili ya kijeshi ya Kirusi.
Vita vya Chechnya vinakumbukwa kwa ukatili wao. Makadirio mbalimbali yanaweka jumla ya vifo katika mamia ya maelfu kati ya wanajeshi na raia.
Iliishaje?
Mnamo Februari 2000, Putin akiwa rais, wanajeshi wake waliteka tena na kuharibu mji mkuu wa Chechnya, Grozny, na mnamo Mei udhibiti ulitangazwa kutoka Moscow.
Chechnya ilijumuishwa katika Shirikisho la Urusi mnamo 2003 na vita viliisha mnamo 2009, ingawa mapigano ya hapa na pale kwa njia ya vita vya msituni yalitokea.
Gharama na ukatili wa vita hivyo vilivutia ulimwengu, huku makadirio mbalimbali yakiweka jumla ya waliokufa kuwa mamia ya maelfu.
Lakini ushindi huo ulimpatia Putin ongezeko kubwa la umaarufu wake wa ndani, baada ya kuimarisha usalama na udhibiti wa jamhuri hii ya kimkakati katika eneo la Caucasus ya Kaskazini.
Leo Chechnya, ambayo ina uthabiti zaidi, iko chini ya udhibiti thabiti wa kiongozi Ramzan Kadyrov, sawa na Shirikisho la Urusi, na ambaye wakosoaji wanamtuhumu kuwa dikteta.
"Katika kesi ya vita vya Chechnya, kilichotawala katika kuingilia kati kwa Urusi ni wasiwasi juu ya usalama na mgawanyiko wake miaka michache baada ya kuanguka kwa ujamaa," Profesa Domitilla Sagramso, kutoka Chuo Kikuu cha Kings College huko London, anaelezea BBC Mundo.
Mnamo 2003, Grozny, mji mkuu wa Chechnya, ulitangazwa na UN kama jiji lililoharibiwa zaidi ulimwenguni baada ya kuvamiwa kati ya 1999 na 2000.
Vita fupi - Georgia, 2008
Je vilikuwaje?
Georgia, ikiwa katika njia panda muhimu ambapo Ulaya na Asia hukutana, iliibuka kuwa nchi huru kufuatia kuanguka kwa USSR mnamo 1991. Lakini ushawishi uliofuata na unaokua wa kiuchumi na kisiasa wa Marekani nchini humo ulizua wasiwasi katika nchi jirani ya Urusi, vile vile. kama matarajio yake ya kujiunga na Umoja wa Ulaya na NATO.
Vladimir Putin, akiwa na takriban muongo mmoja madarakani, pia alitumia nguvu yake.
Uhusiano wa hali ya wasiwasi wa Georgia na Shirikisho la Urusi uliongezeka kwa msaada kamili wa Moscow kwa maeneo yaliyojitenga ya Abkhazia na Ossetia Kusini, na kusababisha vita vifupi lakini vya kuua mnamo Agosti 2008.
Iliishaje?
Kufuatia jaribio la Georgia kutwaa tena Ossetia Kusini kwa nguvu, ikipambana na waasi wanaoungwa mkono na Urusi, Putin alianzisha mashambulizi ambayo yaliwafukuza wanajeshi wa Georgia kutoka Ossetia Kusini na Abkhazia.
Urusi yaishambulia Ukraine:Mengi zaidi
MOJA KWA MOJA:Makombora ya Urusi yazuia tena kuhamishwa kwa raia hadi maeneo salama- Ukraine
YA MSINGI:Mzozo wa Ukraine: Kwanini Urusi inaivamia Ukraine na Putin anataka nini?
UFAFANUZI:Mzozo wa Ukraine: Swift ni nini na kwa nini kuipiga marufuku Urusi ni muhimu sana?
UCHAMBUZI:Mzozo wa Ukraine: Putin humsikiliza nani?
KWENYE RAMANI:Uvamizi wa Ukraine: Shambulio la Urusi kwenye ramani
ZELENSKY:Volodymyr Zelensky: Mfahamu rais wa Ukraine aliyeacha umaarufu wake wa TV na kuingia kwenye siasa
PUTIN:Vladimir Putin: Rais wa Urusi aliyeagiza shambulio Ukraine
Baada ya siku tano za mapigano ambapo mamia ya watu walikufa, pande zote mbili zilitia saini makubaliano ya amani yaliyopatanishwa na Ufaransa.
Na Urusi ilitambua maeneo hayo mawili yaliyojitenga kuwa ni mataifa huru, na hivyo kuzua maandamano huko Georgia na nchi nyingine za Magharibi.
"Georgia iligawanywa katika kile ambacho ni Georgia yenyewe na mikoa ya Abkhazia na Ossetia Kusini, ambayo hadi leo inaendelea kukaliwa na Urusi na inaendelea kuongeza ushirikiano wao na Kremlin," anasema Sagramso.
Mathieu Boulegue, mtafiti katika programu ya Urusi na Eurasia katika taasisi ya Chatham House, anaamini kwamba "Georgia ilianza kuashiria mustakabali wa sera ya kigeni ya Urusi, wakati walianza kutimiza nia ambayo tunaiona leo," anaiambia BBC Mundo. .
Mvutano kati ya Georgia na Urusi ulizidi mwaka 2008, na kusababisha Urusi kuingilia kati ili kupata udhibiti wake katika maeneo yaliyojitenga ya Ossetia Kusini na Abkhazia.
Uvamizi "laini" - Crimea, 2014
Je vilikuwaje?
Mapema mwaka wa 2014, Crimea ilikua kitovu cha mzozo mbaya zaidi kati ya Urusi na Magharibi tangu Vita Baridi, baada ya rais wa Ukraine anayeunga mkono Urusi Viktor Yanukovych kuondolewa madarakani baada ya wimbi la maandamano yanayoiunga mkono Ulaya.
Watu wa Ukraine waligawanyika kati ya wale waliotaka ushirikiano zaidi na Urusi na wale waliounga mkono muungano mkubwa na Umoja wa Ulaya (EU), na Moscow iliamua kuingilia kati.
Kwa muda mrefu wa Februari 2014, Putin alikuwa akituma kimya kimya maelfu ya askari wa ziada kwenye vituo vya Kirusi huko Crimea.
Raia wengi "Wajitolea" pia walihamia katika rasi kukamilisha mpango ambao ulifanyika kwa siri na kwa ufanisi.
Maandamano ya kuunga mkono Ulaya ya mwaka 2014 yalithibitisha mgawanyiko kati ya Waukraine kwa niaba ya kuunganishwa zaidi na Urusi na Waukraine kwa niaba ya Jumuiya ya Ulaya.
Mnamo Ijumaa, Februari 28, Urusi iliweka vituo vya ukaguzi huko Armyansk na Chongar, makutano mawili ya barabara kuu kati ya Ukraine bara na rasi ya Crimea.
Viongozi wanaoiunga mkono Urusi walidai kuwa walihitaji kuwalinda wahalifu dhidi ya "watu wenye itikadi kali" ambao walichukua mamlaka huko Kiev na kutishia haki zao.
Mnamo Machi 16 walipanga kura ya maoni ambayo idadi ya watu iliulizwa ikiwa wanataka jamhuri inayojitegemea ijiunge na Urusi.
Ukraine na Magharibi ziliichukulia kura hiyo ya maoni kuwa ni kinyume cha sheria, huku Urusi ikiiunga mkono vikali.
Kulingana na maafisa wa eneo hilo, 95.5% ya wapiga kura waliunga mkono unyakuzi wa Urusi wa Crimea.
Iliishaje?
Mnamo Machi 18, siku mbili baada ya kuchapishwa kwa matokeo, Putin alifanya uvamizi rasmi kwa kutia saini mswada unaojumuisha Crimea katika Shirikisho la Urusi.
Mwandishi wa BBC John Simpson, ambaye alikuwa Crimea wakati huo, aliandika kwamba ulikuwa uvamizi "laini" zaidi katika nyakati za kisasa.
"Operesheni ilikuwa ya haraka sana ambayo ilishangaza wengi," anaelezea Sagramso.
"Kwa mara nyingine tena, umaarufu wa Putin uliongezeka sana miongoni mwa Warusi kwa sababu hakukuwa na umwagaji damu na ilionekana kama ustadi mkubwa," anaongeza mtaalamu huyo.
Umaarufu wa Putin uliongezeka baada ya kunyakuliwa kwa Crimea mwaka wa 2014.
Wakati mgogoro wa Crimea ulitatuliwa kwa njia hii, mzozo kati ya waasi wanaounga mkono Urusi katika eneo la Donbas na Ukraine ulizidi kupamba moto, na kuweka msingi wa Putin kuhalalisha kuivamia Ukraine miaka nane baadaye.
Je, uvamizi huu unaweza kulinganishwa na kile kinachotokea Ukraine?
Kila moja ya vita hivi imekuwa ya kipekee, lakini wataalam huchora mistari kadhaa inayolingana, ikijumuisha maono ya kibeberu ya Kremlin, mtazamo wake wa usalama na nia yake ya kubaki na ushawishi katika jamhuri za zamani za Soviet.
Hata hivyo, wanaonya kwamba motisha za uvamizi wa Ukraine ni kuwa tofauti "kabisa "na migogoro mingine na "mwisho" ni vigumu kutabiri.
Putin anasisitiza kwamba hii sio vita wala uvamizi, bali ni "operesheni maalum ya kijeshi" ya kutetea idadi ya watu wazungumzaji wa Kirusi katika mkoa wa Donbas.
Lakini leo miji kuu ya Ukraine imezingirwa na vikosi vya Urusi, pamoja na mji mkuu.
"Urusi inataka kujisalimisha bila masharti ya kisiasa na kijeshi kwa Ukraine yote. Inataka utii wake na kuondolewa kabisa kijeshi," Boulegue anachambua.
Wataalamu walioshauriwa na BBC Mundo wanaeleza kuwa wigo wa mzozo wa Ukraine ni mgumu kutabiri na kwamba matokeo yake yanaweza kudumu kwa miongo kadhaa.
Sagramso anaongeza kuwa moja ya tofauti kuu na kesi za Chechnya na Georgia ni "ukamilifu wa kihemko wa taifa kubwa."
"Putin ametaja mara nyingi ukweli kwamba raia wa Ukraine na Warusi ni watu sawa. Kwake ni hali ya bandia ambayo haipaswi kupitisha sera ya Ulaya," anasema.
Kutafuta vidokezo kuhusu jinsi uvamizi wa Ukraine utaisha katika kile kilichotokea Chechnya na Georgia inaonekana kuwa ngumu, kati ya mambo mengine, na upinzani wa jumla wa watu wa Ukraine.
"Haionekani kama Ukraine itasalimu amri na hatujui ni nini hasa Kremlin itazingatia mafanikio, itafika wapi na mkakati gani wa kumaliza vita," Boulegue anahoji.
Kwa maana hii, anasema, jambo la kutia wasiwasi zaidi ni kwamba "hii inaonekana tu kuwa mwanzo, awamu ya kwanza ya kile ambacho kinaweza kuwa miongo ya athari kwa ulimwengu wote."
No comments:
Post a Comment